Recensie 1:
Recensie reformatorisch dagblad:
Schrijver
Haasse, Hella S.
Titel
Kleren maken de vrouw
Jaar van uitgave
2013
Bron
Reformatorisch Dagblad
Publicatiedatum
28-08-2013
Recensent
Marie Verheij
Recensietitel
Haasse, ook voor refomeiden
Taal
Nederlands
Een jaar voor het boek dat haar beroemd maakte ("Oeroeg",1948), publiceerde Hella S. Haasse haar prozadebuut "Kleren maken de vrouw'.' Nu is het in een herdruk verschenen.
In de Amsterdamse Studio Alexander volgt de 21-jarige Reina van Holten dankzij de toelage van een rijke dame een opleiding tot modeontwerpster. Reina verloor jong haar ouders en woont samen met haar vriendin Abbie. De twee zijn aan elkaar verknocht. Reina is de Mariafiguur, Abbie de Martha.
Op school krijgt Reina te maken met de uitgesproken Tine, de wan-kelmoedige Mary en de jaloerse Harriët, uit het betere milieu afkomstig en begenadigd met een speciaal tekentalent. Harriët ziet de creatieve Reina als een rivale. Ze verscheurt stiekem een tekening van haar. Tegen alle adviezen in besluit de kordate Reina te gaan praten met Harriët, die tot inkeer komt.
De plot is de frictie tussen Reina en Harriët, waarbij niet Reina als hoofdpersonage de grootste ontwikkeling doormaakt, maar juist Harriët. Een thema in de roman is de rol van de vrouw.
Haasse schreef dit boek net na de Tweede Wereldoorlog. Het was in die tijd zeker niet vanzelfsprekend dat meisjes op zichzelf gingen wonen of een carrière ambieerden dan wel een opleiding of studie volgden. Haasse laat Reina echter het moderne standpunt huldigen dat vrouwen zichzelf moeten kunnen bedruipen en dat het niet gezond is als ze op de zak van hun man teren.
Of ze wil of niet, Reina is onder de indruk van de charmante rechtenstudent Roel Staalman, die plagend stelt dat de man kostwinner hoort te zijn en dat meisjes die met hart en ziel studeren altijd onaantrekkelijk zijn. Reina bestrijdt dat: „Je wilt toch niet beweren, Roel, dat jij nog altijd zulke archaïsche theorieën aanhangt? Dat je zo belachelijk ouderwets bent dat je vindt dat een meisje alleen maar 'n soort ornament is, een leuk speelgoed of zoiets?"
Aan het eind spreekt niet Reina maar vriendin Tine onvervaard: „Werk is altijd belangrijk. (...) Je moet 't tenslotte zelf doen - je moet er voor werken, voor vechten. Je krijgt geen roem of succes cadeau -je kan 't alleen maar maken door aan te pakken." Waarop Reina beaamt: „Eer en roem moet je verdienen, op je eigen manier en in je eigen vak. Neem je naald en draad en ga naar huis en begin aan je werk."
"Kleren maken de vrouw" is een geestige en zuivere jongedamesroman die associaties oproept met (de vooroorlogse) Joop ter Heul en "Een zomerzotheid" van Cissy van Marxveld. Eind goed, al goed: Abbie raakt verloofd, Reina wil eerst haar idealen verwezenlijken en dan misschien trouwen met Roel Staalman, Harriët vindt haar weg, net als Tine.
De jonge Haasse struikelt over valkuilen van veel beginnende schrijvers: merkwaardige perspectiefwisselingen terwijl alles maar dan ook alles wordt uitgelegd. Als de schrijfster zich aan het grote advies van Tim Krabbé had gehouden om te schrappen, was het boek verbeterd.
Dit laat onverlet dat het gewoon een vlot verhaal is dat je met een glimlach leest. Al met al een leuk boek voor meiden van nu, refomeiden incluis. Niets lukt zomaar en niets gaat vanzelf. Als je echt iets wilt bereiken, moet je ervoor werken, punt uit.
Verwacht in het boek van Haasse niet iets over God, kerk en religie te vinden, daarvoor moet je bij Amerikaanse romancières zijn. Tot schrale troost mag dienen dat op bladzijde 7 staat vermeld dat
Recensie 2
Recensie trouw:
Schrijver
Haasse, Hella S.
Titel
Kleren maken de vrouw
Jaar van uitgave
2013
Bron
Trouw
Publicatiedatum
23-02-2013
Recensent
Jann Ruyters
Recensietitel
Wat vond Haasse hier zelf van?
Taal
Nederlands
De dood betekent niet per se het einde van de productie van een schrijver, tegenwoordig is het eerder een impuls tot de uitgave van nieuw werk. Van J. Bernlef verscheen onlangs 'Onbewaakt ogenblik', en er is nog een boek in aantocht. Van Gerrit Komrij verschenen sinds zijn overlijden al drie nieuwe titels. Uitgeverij Querido bracht van Hella Haasse de verhalenbundel 'Maanlicht' uit en nu zelfs een nieuwe roman: 'Kleren maken de vrouw'.
Deze nieuwe roman is wel een speciaal geval. Haasse schreef het boek al in 1947, een jaar voor haar officiële debuut 'Oeroeg'. De in opdracht geschreven roman maakte deel uit van een door uitgever Allert de Lange samengestelde 'carrièrereeks'. Die kende verder titels als 'Gastheer in het groot', 'Tussen ringen en rekken' en 'Spanning op spoor elf' van onbekende schrijvers als G. Werkman, Gerda Siemer en J.I. Dorgelo. Haasse's officiële bibliografie vermeldde het boek altijd wel, maar in interviews en artikelen over haar werk bleef het onbesproken. Na die eerste uitgave werd het nooit meer herdrukt. Nu dus alsnog, met een frisse nostalgische cover, maar jammer genoeg zonder de in de officiële bibliografie vermelde tien modetekeningen van ene Jetty Olivier.
Wie, afgaande op het plaatje voorop van de elegant geklede dame met roze hoed, hoopt op sappige chicklit avant la lettre van onze 'grande dame in de literatuur' komt bedrogen uit. 'Kleren maken de vrouw' ademt onmiskenbaar de geest van Cissy van Marxveldt, de schrijfster die in die jaren de toon zette in meisjesboekenland, maar Haasse's 'Joop ter Heul' is geen rebels fuifnummer met vrolijke vriendinnenclub. Heldin Reina van Holten is een vroeg wees geworden serieuze jongedame die uitmunt in modetekenen en daar graag haar beroep van wil maken. Een lezer is Reina ook. Ze heeft Van Marxveldts 'Rekel' op de boekenplank staan, naast 'Le Rouge et le Noir', 'Murder on the Orient Express', de verzen van Leopold en de Bijbel. Voorwaar een postmoderne verzameling, maar van een duiding van deze selectie komt het helaas niet.
Het boek wordt bevolkt door meisjes die 'jasses' 'beeldig' 'enig' en 'reuze' zeggen, die 'proesten', en in een auto in het midden gaan zitten 'om de ruimte aan weerszijden te savoureren'. Ze geven elkaar 'een steek onder water' en klagen over een saaie borduurklus. Het zijn andere tijden, niet alleen in spreekstijl maar ook in normen, waarden en omgangsvormen, zoals blijkt uit de brave reserves van Reina ten opzichte van de lange rechtenstudent Roel die zich te vrijmoedig naar haar zin aan haar opdringt. Reina gaat Roel pas waarderen hij 'het stadium van oppervlakkig verliefd gedoe' achter zich laat. De educatieve en emancipatoire opzet van de roman schuilt in de langere beschouwingen over modetekenen en het opzetten van je eigen bedrijf. Het kleine drama komt van de krengerige medestudente Harriet die vals, verwend en leugenachtig is maar uiteindelijk vooral eenzaam en ongelukkig, en na een paar genereuze schouderklopjes direct bereid tot inkeer. Haasse's eigen stem herken je nog het meest in een paar beschrijvende passages wanneer Reina een ontdekkingstocht maakt op het landgoed van een bevriende oude dame waar 'vliegen gonzen tussen de kamperfoeliestruiken'. Daar duikt even de diepere emotionaliteit op van het een jaar later gepubliceerde 'Oeroeg'.
Meer dan een oefenboek, amusant om haar zomerzotheidnostalgie, is dit niet, maar wat vooral mist in deze uitgave is Haasse's verhaal erachter. Hoe zag haar eigen leven eruit in die jaren? Hoe zag ze zelf mode, vriendinnen, mannen, meisjesboeken? Hoe keek ze achteraf naar deze roman? Hopelijk brengt een biograaf uitkomst.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten